Gemeenten hebben de behoefte om beter te kunnen sturen op de kwaliteit en effectiviteit van ondersteuning aan cliënten. Met het instrument BWO (Beleven, Waarderen, Ontwikkelen) kan zowel de proceskwaliteit als de resultaten van de ondersteuning worden gemeten.
Resultaatmeting BWO
Voor beschermd wonen is een speciale vragenlijst ontwikkeld waarmee zelfredzaamheid en participatie worden gemeten op 8 leefgebieden:
- Sociale vaardigheden
- Zelfzorg
- Stabiliteit
- Financiën en administratie
- Sociaal netwerk
- Dagstructuur
- Verleidingen
- Doelen en motivatie
Procesmeting BWO
De ondersteuning wordt gemeten met een wetenschappelijk gevalideerde vragenlijst die meet op drie dimensies:
- Autonomie
- Competentie
- Verbondenheid
Deze dimensies zijn afgeleid van de zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan. Zij geven aan dat autonomie, competentie en verbondenheid algemene menselijke behoeften zijn die bijdragen aan intrinsieke motivatie, welbevinden en persoonlijke groei.
Waarom is BWO ontwikkeld?
Het probleem van bestaande instrumenten was dat ze onvoldoende inzicht gaven in de ontwikkeling van de cliënt of onvoldoende praktisch toepasbaar waren. Er was behoefte aan een instrument dat zowel zicht geeft op de ontwikkeling van zelfredzaamheid als op de participatie. Het moest een instrument zijn met draagvlak bij de aanbieders en door hen gebruikt kan worden voor verbeteringen van de begeleiding. Daartoe hebben de bureaus WOESD en Insights Zorg het instrument BWO ontwikkeld.
Wat houdt BWO in?
Met BWO worden enerzijds de resultaten van ondersteuning op cliëntniveau gemeten en anderzijds de kwaliteit van het proces van ondersteuning. Er is gekozen voor deze twee dimensies omdat de resultaten van ondersteuning vaak pas na wat langere tijd zichtbaar worden en je als gemeente/zorgaanbieder eerder wilt kunnen bijsturen. Door op procesniveau te meten wat de ondersteuning bij een cliënt teweegbrengt, kan eerder worden bijgestuurd. Het is een voorspeller van het toekomstige resultaat.
BWO is bedoeld om aan te sluiten bij reguliere evaluatiemomenten in de begeleiding van cliënten. Er wordt gestart met een nulmeting bij de intake gevolgd door periodieke jaarlijkse of halfjaarlijkse metingen. Voor iedere aanbieder wordt periodiek een rapport gemaakt waarin de ontwikkeling van de totale cliëntenpopulatie en de eventuele aandachtsgebieden op procesniveau zichtbaar worden. Hierin wordt met name de relatie tussen proces en resultaten gelegd.
Wat zijn de ervaringen?
In Twente is het BWO-instrument als pilot ingezet bij vijf aanbieders. Gedurende 1,5 jaar zijn 50 metingen uitgevoerd. Hieruit kwamen een paar bijzonderheden naar voren. Bij 20% van de cliënten was de zelfredzaamheid afgenomen door meer verslaving. Tevens viel op procesniveau een lage score op verbondenheid op (41%).
De resultaten van deze ervaringen hebben geleid tot het aanscherpen van de eisen in de regionale gedragscode om in de begeleiding meer aandacht te besteden aan participatie. De uitkomst van de daling van zelfredzaamheid bij verslaving heeft voor twee aanbieders van beschermd wonen aanleiding gegeven om specifieke interventies te ontwikkelen waar ook andere aanbieders gebruik van kunnen maken.
Het instrument is de deelnemende organisaties goed bevallen en wordt structureel ingezet. Men ziet de volgende voordelen met BWO:
- Een beter inhoudelijk gesprek tussen gemeente en gefinancierde instellingen over effecten, maar ook over mogelijke oplossingen van gesignaleerde thema’s;
- Sturing geven op de kwaliteit en de effectiviteit van de ondersteuning aan cliënten. Dit motief is in eerste instantie van belang voor de instelling zelf, maar is uiteraard ook van toepassing op systeemniveau van de gemeente;
- De leefwereld van de cliënten krijgt op deze wijze een echte stem binnen het gekozen financieringssysteem;
- Door “dicht op de bal” te zitten als gemeente ontstaat een actueler en meer kortcylisch beeld in het presteren van de verschillende organisaties en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan het contractmanagement;
- Spiegel voor medewerkers: hoe ervaren de cliënten de zorg die ze ontvangen. Aanzet tot leren en verbeteren o.b.v. ontwikkelsessies.
Conclusies
De kwaliteit van dienstverlening in beschermd wonen wordt zichtbaar en meetbaar met de toepassing van het instrument. BWO geeft zicht op de ontwikkeling van zelfredzaamheid en participatie van cliënten, zowel op casus- als op organisatieniveau. Vroegtijdige signalering van verslaving en het bieden van specifieke interventies aan cliënten kan voorkomen dat, ondanks de ondersteuning in beschermd wonen, hun zelfredzaamheid afneemt. De procesmeting sluit bovendien naadloos aan bij methodieken die aanbieders nu al gebruiken zoals Krachtwerk.
Neem voor meer informatie contact op met Ester van Leeuwen, e-mail: e.vanleeuwen@insightszorg.nl